Қытай ерекше ескерткіштерге бай. Кейбіреуф мыңдаған жылдық тарихқа ие болса, ал басқаласы 10 жылдан аз уақыт бұрын ғана пайда болған. Қытайдағы қазіргі заманның «егжей-тегжейлі» ескерткіштерінің бірі болып жұмбақ қала елестерін айтуға болады.
ҚХР соңғы 50 жылда таңғажайып қарқынмен дамыды. Бүгінде Қытай әлемдік экономиканың негізгі қозғаушы күшіне айналды. АҚШ қаржылық және технологиялық жағынан орталық болып қалса да, нақты өндірістің үлкен бөлігі Қытайда шоғырланған. Дегенмен, Қытайдың барлық жетістіктеріне қарамастан, әлі де қоғамдық-экономикалық сипатта көптеген мәселелер бар.
Өмірде бір қиындықтан шығуға тырысқан кездетжаңа мәселелердің пайда болуы жиі кездеседі. Бұған Қытай жақсы мысал. Халықтың әл-ауқаты соңғы 20-30 жылда өскенімен, кедейлік әлі де үлкен мәселе болып отыр. Жыл сайын Қытай миллиондаған адамды кедейліктен құтқарып келеді, бірақ соңғы жылдардағы жаһандық экономикалық дағдарыс бұл үдерісті баяулатты. Алайда, Қытай экономикасының басқа да ірі мәселелері бар.
Қытай ХХ ғасырдың соңында арзан жұмыс күшін пайдаланып, өз тауарларын Батыс елдеріне экспорттаудың арқасында экономикасын көтерді. Бұл елдің дамуына көмектессе де, халыққа тұтынушылық жағынан қиындықтар туғызды. Қазірдің өзінде қытайлық тауарлар көпшілік үшін қымбат. Жылжымайтын мүлік те Қытайда өте қымбат.
Белгілі «парадокс» мынада: құрылыс нарығы қарқынды дамып, жаңа нысандар көптеп салынады, бірақ оларды соңғы шаршы метріне дейін сатып алатын адамдар жоқ. Дәлірек айтқанда, бұл үйлерді тұрғын үй ретінде сатып алатындар аз. Бірақ бұл туралы кейінірек толығырақ айтамыз.
Сондықтан да Қытайда қала елестері пайда болуда. Қытайдың құрылыс саласы – ең қарқынды дамып келе жатқан салалардың бірі. Алайда, халықтың көпшілігі мемлекеттік қолдау бағдарламаларынсыз жеке тұрғын үйге қол жеткізе алмайды. Мысалы, Қытай билігі ауыл тұрғындарын жаңа аудандар мен қалаларға көшіруге тырысады, оларға ипотека ұсынып, алғашқы жарна ретінде шаруалардың жер нысанын пайдалануға мүмкіндік береді. Дегенмен, мұндай шаралар құрылыс бөлігінің барлық ұсынысын толық игеруге жеткіліксіз.
Нәтижесінде, толық үйлерді демеушілер сатып алады. Өйткені олар өз ақшаларын нақты бір затқа салғысы келеді. Әдетте, жылжымайтын мүлік жақсы инвестиция ретінде қарастырылады. Сондықтан инвесторлар өз ақшаларын қажетсіз пәтерлерде «жасырады». Осы себептен Қытайдағы қала елестері таза әрі күтімде ұсталады. Онда адамдар тұрмайды, бірақ әрбір шаршы метр тұрғын үйдің өз иесі бар. Бұл құрылыс нарығын тірілтеді, экономиканы алға дамытады және халықты жұмыс орындарымен қамтамасыз етеді. Дегенмен, мұндай жағдай ұзаққа созыла алмайды, себебі бұл, негізінде, нарықтық көпіршік. Соңғы рет АҚШ-тағы жылжымайтын мүлік нарығындағы көпіршік 2008 жылғы дағдарысқа әкелді, бірақ сол кездегі жағдай басқа . Қазіргі уақытта Қытайда 65 миллионнан астам «иесіз» пәтер бар. 2010-2013 жылдар аралығында Қытай АҚШ-тың XX ғасыр бойы тұтынған бетон мөлшерін пайдаланған.
